Yeme Bozuklukları

Yeme bozukluğu, kişilerin sağlıksız beslenme alışkanlığı oluşturmasına neden olan birtakım psikolojik olaylar şeklinde tanımlanabilir.

Yeme bozukluğu, pek çok kişi tarafından dikkate alınmasa da ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiren bir bozukluktur. Negatif yeme alışkanlıkları, kişinin sağlığını tehdit edecek boyutlara gelebilir. Her iki cinste de görülmesine rağmen kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır.

Genel olarak sosyoekonomik seviyesi yüksek bireylerde görülen yeme bozukluklarının temelinde inceliğe fazla önem vermek, kilo almaktan korkmak ve besine kolay ulaşabilmek gibi etmenler yatar.

Yeme Bozukluğu Olan Kişilerde Görülen Belirtiler

Yeme bozukluğu belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Söz konusu belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Kişinin bir anda fazla yemeye başlaması veya bir anda yemeyi kısması,
• Yemeğin ardından yoğun bir şekilde egzersiz yapma,
• Yemek sonrası kusma.

Yeme Bozukluğunu Tetikleyen Faktörler

• Kendini beğendirme isteği
• Kilo alma endişesi
• Düşük özgüven 
• Kilolu olmak
• Ailede şişman bireylerin bulunması
• Alay konusu olma
• Erken olgunlaşma
• Mükemmeliyetçilik
• Akranlar arasında kilolu olma endişesi
• Grubun en zayıfı olma isteği
• Toplumsal güzellik dayatmaları
• Depresyon
• Bireysel risk faktörleri
• Ailesel risk faktörleri
• Fiziksel veya cinsel istismar
• Aşırı korumacı ebeveynler
• Sosyokültürel risk faktörüleri
• Psikolojik hastalıklar
• Başarı ile dış görünüşü bütünleştirme
• Medya etkisi

Yeme Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?

Pika

Pika, kişinin en az bir aylık süre boyunca sürekli olarak yiyecek veya besleyiciliği olmayan maddeleri (kum, kağıt, sabun vb.) tüketmesi olarak nitelendirilir.

Söz konusu davranış kişinin doğasına aykırı bir durumdur. Bu nedenle kişinin gelişimini büyük oranda etkiler.

Pika sendromunun neyden kaynaklandığı tam olarak bilinmemekle birlikte çoğunlukla demir, çinko eksikliği ve yetersiz beslenme gibi durumlarda ortaya çıkabilir. Öte yandan psikolojik rahatsızlıklar da kişiyi yabancı madde yeme davranışına itebilir.

Pika Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

• Mide ve bağırsak sorunları
• Karın ağrısı
• Yenilen maddeye bağlı olarak oluşabilecek enfeksiyonlar 
• Dışkıda kan görülmesi
• Kurşun zehirlenmesi

Geri Çıkarma (Geviş Getirme) Bozukluğu

Geri çıkarma (geviş getirme) bozukluğu, mide veya bağırsakta herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişilerin en az bir ay süreyle yediği yiyecekleri geri çıkarma davranışı ile ortaya çıkar. 

Kişi çıkardığı yemeği geri çiğneyebilir, yutabilir ve yeniden dışarı atabilir. 

Kısıtlı/Kaçıngan Yiyecek Alımı Bozukluğu

Kısıtlı/kaçıngan yiyecek alımı bozukluğu yaşayan kişiler, aşırı kilo kaybı, aşırı kilo eksikliği ve tüpe bağlı şekilde beslenme gibi durumlarda ağızdan besin destekçilerine ihtiyaç duyar. Bu nedenle kişide ruhsal -toplumsal işlevsellik ciddi oranda düşer.

Bulimia Nervoza

Bulimia Nevroza, kişinin tıkınırcasına yeme atakları sonrasında kendini kusturma davranışının sürekli hale gelmesine verilen addır. Kişi, laksatif (bağırsak çalıştıran), diüretik (idrar söktürücü) ilaçları yanlış amaçla kullanır ve yeterli beslenmeden ağır egzersizler yapar.

Bulimia Nevroza hastası kişi, zayıf bir bedene sahip olmak için anoreksiya nevrozadaki gibi yediklerini dışarı atmak ister ve yiyeceklerin kalorilerini giderebilmek için tehlikeli yollara başvurur. Bulimia nevroza hastası kişi farklı olarak hafif kilolu ya da normal beden ağırlığında olur.

Bulimia Nevroza Görülen Kişilerde Hangi Belirtilere Rastlanır?

• Kişi sürekli kilosu ve vücut yapısıyla meşgul olmak, 
• Her an kilo alma korkusu,
• Tıkınırcasına yeme davranışı sonrasında oruç tutma, kalori kısıtlama, belirli besin gruplarını tamamen bırakma gibi davranışlar,
• Tıkınırcasına yeme sırasında kontrolünü kaybettiğini hissetme, 
• Tıkınırcasına yeme sorasında kilo alımını engellemek için kusmaya zorlama,
• Aşırı yeme davranışı sonrası ağır egzersizler yapma, 
• Yeme atakları sonrasında müshil, diüretik veya lavman kullanarak sindirim sistemini boşaltmaya çalışma, 
• Kilo vermek için uygunsuz diyet veya aşırı bitkisel ürün kullanımı.

Anoreksiya Nervoza

Anoreksiya Nevroza, aşırı zayıf kişilerin kendini yine de şişman görmesi nedeniyle kilo kaybetmek için sağlığını tehlikeye atacak davranışlar geliştirmesi olarak nitelendirilir. Anoreksiya Nevroza hastalarının yarısı, yiyecek alımını ileri derecede azaltır ve büyük kilo kayıpları yaşamaya başlar. Hastaların diğer yarısı ise sıkı bir diyet uygular ancak bu diyet bazı dönemlerde kişinin kontrolü kaybetmesine neden olur. Kontrolünü kaybeden kişi tıkınırcasına yemek yer ve daha sonra bu yediklerini kusarak çıkarır.

Hastalar, yediklerinin kalori yapıcı etkisini azaltmak adına laksatif (ishal yapıcı) , diüretik (su atıcı) gibi ilaçlar kullanabilirler.

Anoreksiya Nevroza Belirtileri Nelerdir?

Tehlikeli derecede zayıf olmasına rağmen kendisini kilolu hisseden Anoreksiya Nevroza hastası birey, duygusal ve davranışsal olarak şu belirtileri gösterir;

• Kat kat giyinerek kendisini gizleme,
• Açlığı reddederek yememek için bahane bulma,
• Başkalarının yanında yemek yemeyi istememe,
• Cinsel isteğin azalması,
• Kilo alma korkusu nedeniyle sürekli olarak tartılma,
• Duygusuz görünme,
• Sinirlilik hali,
• Ne kadar yemek yendiği konusunda yalan söyleme,
• Şişman uzuvlara sahip olmaktan şikayet etme,
• Asosyalleşme,
• Sık sık öğün atlama,
• Uykusuzluk,
• Sık sık aynaya bakarak şikayet edilen bölgeleri kontrol etme,
• Yemeği çiğnedikten sonra tükürmek gibi beslenme davranışı sergileme,
• Yağ ve kalorisi düşük besin türünü benimsemek ve diğer besinleri yememek.

Gece Yemek Yeme Bozukluğu

İnsan vücudunun uyku saati olduğu gibi yeme saati de vardır. Metabolizmanın en en hızlı sabah saatleridir. Bu nedenle erken saatlerde uyanmak ve bir saat içerisinde kahvaltı yapmak, metabolizmanın hızlanması için oldukça önemlidir.

Sabah kahvaltısının ardından vücudun yeme saatine göre altı saat aralığı geçiştirmemek gerekir. Elbette bu düzen, kişinin gün içerisindeki hareketine ve uyku düzenine göre değişebilir. Buna karşın gece yemek yeme bozukluğu sendromu olan kişi, bu yeme düzenine uyum sağlayamaz. 

Gece Yemek Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Gece yemek yeme bozukluğuna sahip kişide şu belirtilere rastlanır;

• Sabahları tok uyanma,
• Kahvaltı saatlerini geciktirme,
• Akşam ve gece saatlerinde fazla beslenme (Günlük alması gereken kalori miktarının yüzde 50’sini alır.)
• Haftada en az 3 kez uyku bölünmesi yaşama.

Gece Yemek Yeme Bozukluğuna Neden Olan Durumlar Nelerdir?

• Uyku düzeninin bozulması,
• Psikolojik sorunlar
• Hormonal bozukluklar
• Yüksek derecede anksiyete.

Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Yeme bozukluklarının tedavisi bir psikiyatr öncülüğünde başlar. Her ne kadar ruhsal bir bozukluk olarak bilinse de ölümle sonuçlanabilecek kadar tehlikeli olan bu hastalığın mağdurları, hasta olduklarını kabul etmek istemez. Bu nedenle ilk olarak hastanın tedaviye ikna edilmesi gerekir.

Yeme bozukluğu olan hastanın tedaviye ikna edilme sürecinde psikiyatrların öncülüğünde başlayan ilaç tedavisi, kadın doğum, kardiyoloji, iç hastalıklar gibi diğer tıbbi dallar ile iş birliği içerisinde gerçekleştirilir.

Yeme bozukluğu tedavisinde tek bir tedavi yöntemi yoktur. Bu nedenle tedavi yöntemi her hastada farklılık gösterebilir. İlaç tedavisi tek başına bir işe yaramaz ve yalnızca fiziki semptomların giderilmesine yardımcı olur. İlaç tedavisinin yanı sıra psikoterapi ile kişinin ruh sağlığı iyileştirilir. 

Hastanın ailesinin doğru bir şekilde terapiye katılması da tedavi sürecinde oldukça önemli bir yere sahiptir.